Uit de verf komen? Open dan eerst jouw blik.
Uit de verf komen…
Ik blijf het een mooie metafoor vinden voor onbenut talent of beroepspotentieel. Ook verf is namelijk niet gemaakt om in het blik te blijven zitten. Verf is gemaakt om gezien te worden, zodat mensen kunnen genieten van de kleur op een muur of kozijn. Ongebruikte verf in een blik gaat over de datum en wordt onbruikbaar. Hoe zit het met jou? Zit jij nog gevangen in het blik? Wil je ook uit de verf komen?
Je eigen gevangene zijn
Dat blik is toch wel een ding hoor. Enerzijds is het een prachtige container waarin verf veilig zit opgeborgen. Kan niets tot weinig mee gebeuren. Anderzijds gaat het wel om een blik dat gemaakt is om geopend te worden. Welk nut heeft verf als die er niet uitkomt? Voor ons mensen geldt hetzelfde. Wij zijn over het algemeen gelukkiger wanneer we ons nuttig voelen. Als we van waarde zijn voor onszelf en anderen. En toch… er zijn allerlei redenen om niet uit het blik te komen.
De drie bekendste die ik in mijn werk als HR- en loopbaanprofessional tegenkom, zijn: (1) ‘ze vinden mij vast niet goed genoeg’, (2) ‘eenmaal uit het blik, ben ik overgeleverd aan de ander’ en (3) ‘hoe behoud ik mijn waarde als ik eenmaal op die muur zit?’ De thema’s die hieronder liggen zijn terug te herleiden naar gevoelens van eigenwaarde, controle en mate van groei-instelling.
Vastlopers
Wanneer je gevangen zit in gedachten, zoals de drie hierboven genoemd, dan werken die als een vastloper. En deze vastlopers geven letterlijk en figuurlijk weinig beweging. De gedachten die je hebt, werken dan als tralies. Tralies die jij zelf hebt opgeworpen. Je zet jezelf dus vast of je laat je vastzetten met de belemmerende gedachten die je hebt. Carol S. Dweck, professor psychologie aan de Stanford Universiteit spreek dan van een fixed mindset. Je bent dan in jouw ontwikkelproces je eigen saboteur geworden. Jazeker, je zit dan misschien wel veilig in het blik, maar daarmee gaat jouw potentieel niet uit de verf komen. Sterker nog… je hebt zelfs eerst nog uit het blik te komen.
Om je een beeld te geven van hoe deze fixed mindset je tegenhoudt in jouw groei, volgt hier het denkpatroon dat daarmee gepaard gaat… Talent en kwaliteiten zie je als aangeboren en onveranderbaar. Jouw focus ligt met deze mindset vooral op het voorkomen van falen. Feedback ervaar je als een persoonlijke aanval. Het liefst kies je voor makkelijk uitvoerbare taken die je met zo min mogelijk moeite kunt doen. En als het allemaal wel te moeilijk wordt, heb je sneller de neiging om op te geven. Kortom als talent al vastligt, waarom zou je nog de moeite doen om jezelf te verbeteren? Zou jij nog uit de verf komen?
Van een fixed mindset…
Deze fixed mindset kwam ik onlangs ook tegen in een training aan mensen in een bijstandssituatie die graag weer betaald werk wilden doen. Door opgedane levenservaringen stond fixed mindset bijna op hun voorhoofd geplakt. Deze waardevolle groep mensen had in ieder geval genoeg moed gevonden om weer terug te willen keren naar de arbeidsmarkt. Ze waren nieuwsgierig geworden naar hoe zij hun persoonlijke en professionele ontwikkeling weer op de rit konden krijgen. Eerder in het leven waren zij vastgelopen door de deksels die zij op de neus hadden gekregen. Echter de veiligheid van opgeborgen zijn in het blik, bleek schijn. Hun angsten en twijfels bleven en manifesteerden zich zodanig dat de boze buitenwereld die hen af had gewezen, de schuld kreeg.
…naar een growth mindset
Ik weet niet hoe het met jou zit, maar met vastlopers beginnen mijn handen te jeuken. Ik houd ervan om mensen die vastgelopen zijn in hun (werk)leven wakker te schudden. Ze aan te moedigen om niet alleen uit het blik te komen, maar ook de weg leren te vinden naar het ‘uit de verf komen’. Hoe?… Door hun blik te verruimen. Hoe je heel praktisch van een fixed mindset kunt toegroeien naar Carol Dweck’s growth mindset. Jouw gedachtenpatroon ziet er dan als volgt uit…
Talent en kwaliteiten zie je als iets dat je kunt ontwikkelen. Falen is slechts een manier om een andere wending te geven aan het bereiken van je doelen. Feedback ervaar je als een instrument om jezelf te verbeteren en/of nieuwe manieren te vinden. Met een groei-instelling ben je ook sneller geneigd uitdagende taken op je te nemen en daarin te volharden. Je durft te experimenteren omdat je weet dat dit weer nieuwe informatie en mogelijkheden biedt. Het ontwikkelen van je talent zie je niet als een doel waarop je wordt afgerekend, maar als een proces waarin je steeds beter kunt worden. Voelt een stuk relaxter toch? Krijg je al zin om uit de verf te komen?
Praktische oefening: je gedachten de baas worden
Hoe word je nu je gedachten de baas? Daarvoor laat ik je graag kennismaken met mijn afgeleide oefening van psycholoog Chris Thurman.
Stel, je bent al een paar jaar zonder werk en het lukt je maar niet om naar ander werk te komen. Je begint jezelf steeds meer een ‘loser’ te vinden. Dat is al een gedachte die een emotie bij je losmaakt. Bijvoorbeeld ‘ik schaam mij dat ik nog steeds geen werk heb’. Welke actie zou dan volgen vanuit jouw schaamtegevoel? Misschien wel dat je steeds minder gaat solliciteren en netwerken, omdat ‘het toch niet lukt’ of ‘omdat ze mij te oud vinden’ etc. etc. Het resultaat is dan echter dat je je kansen op ander werk gaat verkleinen en… dat je jezelf bevestigt in je eigen gedachte. De vicieuze cirkel is dan rond.
Echter, het kan ook anders. Je kunt ook een andere gedachte nemen, die voor jou ook als waarheid voelt. Bijvoorbeeld ‘het is me nog niet gelukt om werk te vinden, maar ik ben op weg en mag hulp vragen’. Het gevoel dat je daarbij krijgt, is dan misschien dat je ruimte voelt om zaken anders aan te pakken. En wie weet krijg je er zelfs meer zin in. Ik vermoed dat je dan sowieso in actie komt naar een slimmere sollicitatie-aanpak met als resultaat dat je vaker aan tafel komt en sneller werk zult vinden.
Uit de verf komen
Uit de verf komen, begint dus bij het openen van jouw blik. Het begint met het leren managen van je gedachten. Ook begint het bij het weer oppakken van jouw persoonlijk leiderschap. Jij bent verantwoordelijk voor de mens die je bent met al je plussen en minnen. Je hebt geen controle op wat je overkomt in het leven, maar je bepaalt wel hoe je met die omstandigheden wilt omgaan. Uit de verf komen, gaat ook over eigenwaarde en dankbaarheid. Misschien kun je niet trots zijn op zekere gedragingen uit het verleden. En toch… je had er toen een goede reden voor, anders zou je dat gedrag niet vertoond hebben. Je bent niet je gedachten. En je gevoel, ben je ook niet. Je hebt ze. Wees je bewust, maak ze grijpbaar en ga jezelf managen.
Ten slotte gun ik het je ook om vanuit mildheid voor jezelf, eens stil te staan bij de zaken die je wel in je leven voor elkaar hebt gekregen. Hoe klein of hoe groot dan ook. In trainingen en coachsessies valt het me op dat deelnemers vaak geneigd zijn te kijken naar wat er niet is. En wat wel bereikt is, wordt als vanzelfsprekend ervaren. Jammer, want uit de verf komen, is ook ontvankelijk zijn voor het voelen van dankbaarheid en waardering. Niet alleen in tijden van voorspoed, maar ook wanneer het leven even tegenzit. Dat is groei naar meesterschap, naar levenskunst.
Lees ook:
